Mikel Mancisidor akademiko eta profesional ezaguna da Nazioarteko Harremanen, Nazioarteko Zuzenbidearen eta Historiaren arloetan. Diziplina desberdinetan prestakuntza jaso ondoren, bere ibilbidea giza eskubideetan oinarritu du. Gainera, hainbat rol garrantzitsu bete ditu, besteak beste, Nazio Batuen Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Batzordean lan egitea edo UN Etxearen zuzendari izatea 10 urtez.

‘Eman minutu bat BAKEA’ ikus-entzunezko lanen lehiaketaren XV. edizioa dela eta, berarekin hitz egiteko plazera izan dugu, eta honako galderak egin dizkiogu giza eskubideen, bakearen eta gaur egungo gizarte globalak aurre egiten dien erronkei buruz:

 

Mikel, 2013tik 2024ra Nazio Batuen Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Batzordeko kide izan zara, urte asko dira. Zein da zuen eta Batzordearen eginkizuna giza eskubideak eta bakea sustatzeko eta defendatzeko?

Bakearen kontzeptu nahiko ausarta batek giza eskubideen gozamena barne hartzen du. Beraz, giza eskubideen betebeharren jarraipena egiteko ardura duten nazioarteko batzordeek bakearen kalitatean eragina dute. Giza Eskubideen Batzordeek hainbat funtzio dituzte, hala nola, Estatuarekin elkarrizketan aritzea beren betebeharren betetze-maila aztertzeko, hobekuntzak gomendatzea, komunikazio indibidualak ebaztea eta Nazioarteko Zuzenbidearen garapen progresiboan laguntzea. Horrek guztiak eragina du eskubide ekonomiko, sozial eta kulturalen gozamenean, eta, ondorioz, bake positiboarekin lotzen ditugun baldintzetan.

 

Munduko eskualde guztietan gatazka armatuak dauden une batean gaude. Nazioarteko Zuzenbidean mekanismorik al dago egoera kritiko honi aurre egiteko?

Nazioarteko harremanak indarkeriak, gatazkek, injustiziek, gerrak, sufrimenduek, desberdintasunek eta diskriminazioek gurutzatzen dituzte. Nazioarteko Zuzenbidea ez da nahikoa egoera horiek amaitzeko, baina elementu garrantzitsuak sartzen ditu. Estatuek dituzten jokabideak epaitzeko arau eta printzipioak ezartzen ditu, kontuak ematera behartzen ditu, gizarte-erakundeak eta biktimak babesteko eta defendatzeko tresnez ahalduntzen ditu, eta nazioarteko delituak jazartzeko mekanismoak sartzen ditu, baita krimen arduradunen aurka ere. Hau gatazka desberdinetan ikus dezakegu gaur egun.

 

2023an polarizazioa izan zen, tamalez, urteko hitza FundéuRAEren arabera, eta 2024rako ez dirudi itxaropentsuagoa den hitz bat aukeratuko dutenik. Fake news, gorroto-diskurtsoak, erakunde demokratikoen deskredituak, Trumpek berriro agintea hartzeak… garaian gaudela dirudi. Zer egin dezakegu bakea urteko hitza izatea lortzeko?

Nire ustez, gaur egun, polarizazioari aurre egitearekin konformatuko nintzateke. Hori gure esku dago. Nola egin aurre polarizazioari? Parte hartzen dugun espazioak zainduz. Polarizazioa kezkatzen bagaitu, arreta jarri beharko diegu gure harremanei, hizkerari, hitzen esanahiari eta egia eta ezagutzaren babesari. Denok dugu zeregina: elkarrizketa-guneak babestea eta bakea sustatuko duten eszenatokiak sortzea gure aukera mugatuen barruan. Sare sozialek emozio negatiboak sustatzen dituzten mekanismoak eta algoritmoak dituzte. Beraz, oso kontuz ibili behar dugu plataformetara sartzeko moduan, eta iturri fidagarriak diren eta ez diren artean bereizteko gaitasuna fintzea funtsezkoa da.

 

Hezkuntzak bakea sustatzeko tresna nagusitzat hartzen da. Nola uste duzu hezkuntza-erakundeek bakearen eta giza eskubideen etorkizuneko defendatzaileak hezten lagundu dezaketela?

Hezkuntza funtsezkoa da. Ez da soilik errespetuaren eta elkarbizitzaren balioak irakastea, baizik eta herritar kritikoak hezitzea, informazioa bereizteko eta elkarrizketa eraikitzaile batean parte hartzeko gai direnak. Nire ustez gaur egungo erronka globalek giza eskubideen eta demokraziaren babesari buruzkoak dira. Horrek balioak, elkarrizketa publikoa eta informazioaren kalitatea zaintzea eskatzen du. Era berean, nola kudeatzen dugun, errepikatzen dugun eta partekatzen dugun informazioa ere funtsezkoa da. Parte hartzen dugun espazioak babestea denon ardura da, elkarrizketa eta eraikuntza demokratikoa posible izan daitezen.

 

Gazteriaren papera funtsezkoa da, etengabe entzuten dugu. Are gehiago, Pacto para el Futuro-k dioen bezala: “gazteriari, bakeari eta segurtasunari buruzko gure konpromisoak azkartuko ditugu”. Mezu edo hausnarketaren bat izango zenuke bakearen alde lan egiteko?

Lehen esandakoa adin guztietarako da, baina bereziki gazteentzat. Emozio negatiboetatik eta sare sozialetatik ihes egitea ezinbestekoa da. Bizitza kanpoan dago, kalitatezko espazioetan, errespetu elkarrean eta espazio publiko errealetan parte hartzean. Elkarrizketa, ulermena eta entzutea sustatu behar dira, demokrazia izena merezi duenaren oinarriak baitira. Espazio publikoetan parte hartzea, komunitateko erakundeetan aktibo izatea eta “kapital soziala” deitzen dena sustatzea ezinbestekoa da, hau da, guztion onerako elkarrekin lan egitea. Hori funtsezkoa da, batez ere zuentzat, oraina eskuetan duzuen gazteontzat.

 

Mikel, zer da zuretzat BAKEA?

Bakeak zentzu eta esanahi asko ditu. Adinean aurrera egin ahala, niretzat gero eta lotuago dago norberaren bakearekin, nire buruarekin eta nire familiarekin bakean egotearekin. Nazioarteko ikuspegitik, bake positiboaren eta bake negatiboaren arteko eztabaida dugu: bake positiboak berdintasuna, diskriminaziorik eza eta giza garapena barne hartzen ditu; bake negatiboak, berriz, gatazka zuzenaren falta baino ez. Gaur egun Gaza, Ukraina, Yemen edo Siria bezalako lekuetan dauden gatazka ugari kontuan hartuta, bake negatiboa ere lorpen izugarria izango litzateke. Gutxieneko horren eta bake positiboaren idealaren artean, poliki-poliki bide tarte batera iristea espero dut.

 

Bakea gogorarazten dizun abestirik badago?

Liburu eta abesti asko daude, baina, gabon aurreko garai honetan, Handel-en ‘El Mesías’ burura datorkit. ‘Bakearen Printzea’-ri buruz hitz egiten du, eta zerbait berri, hobe baten esperantza ekartzen dit. Hori da niretzat bakearen irudia.

---

Begoña Guzmán Sánchez. Gizarte Eraldaketarako Kultura arduraduna UN Etxean. https://es.linkedin.com/in/begonaguzman

Marta Pertika Jiménez. Deustuko Unibertsitateko Nazioarteko Harreman eta Zuzenbideko gradu bikoitzeko ikaslea. https://es.linkedin.com/in/marta-pertika-129a57280

Azalaren argazkia: Deustuko Unibertsitatea.